Năm 2025, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cuối cùng cũng quyết định dừng sử dụng đĩa mềm và hệ điều hành Windows 95 trong các hệ thống kiểm soát không lưu – những công nghệ đã tồn tại từ thế kỷ trước.
Chris Rocheleau, người đứng đầu FAA, xác nhận tại buổi điều trần trước Ủy ban Phân bổ Ngân sách Hạ viện Mỹ trong tuần này (theo NPR): “Toàn bộ mục tiêu là thay thế hệ thống. Không còn đĩa mềm hay các tờ giấy in chuyến bay nữa.”
Ông đang nói đến các flight strips – những tấm bìa ghi tay hoặc in thông tin cơ bản của từng chuyến bay như số hiệu, loại máy bay và độ cao – vốn vẫn đang được các kiểm soát viên không lưu sử dụng hằng ngày tại nhiều sân bay ở Mỹ.
Một báo cáo đánh giá nội bộ của FAA năm 2023 cho thấy hơn một phần ba các hệ thống kiểm soát không lưu trên toàn quốc đang trong tình trạng không thể duy trì và một số đã bắt đầu xuất hiện lỗi. Nhiều cơ sở vẫn sử dụng các hệ thống từ những năm 1990 vì những tiểu hệ thống liên quan đã được chứng nhận an toàn từ lâu và không được phép tắt để thay thế. Điều này khiến việc nâng cấp trở thành một nhiệm vụ cực kỳ phức tạp và tốn kém, đòi hỏi hệ thống mới phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về an toàn và bảo mật.
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ, ông Sean Duffy, gọi đây là dự án hạ tầng quan trọng nhất mà nước Mỹ từng thực hiện trong nhiều thập niên qua. Ông nhấn mạnh rằng đây là vấn đề vượt qua mọi khác biệt chính trị và được cả hai đảng ủng hộ, vì ai cũng hiểu rõ rằng điều này phải được thực hiện.
Không chỉ cơ quan chính phủ, toàn bộ ngành hàng không Mỹ – bao gồm các công đoàn, hiệp hội thương mại, nhà sản xuất thiết bị và các hãng bay – cũng đang đồng lòng thúc đẩy việc hiện đại hóa hệ thống. Họ đã thành lập một liên minh có tên “Modern Skies”, đồng thời phát động một chiến dịch truyền thông mang màu sắc hoài cổ, trong đó nhấn mạnh rằng đĩa mềm – một biểu tượng công nghệ của thập niên 1980 – vẫn đang được dùng để vận hành hệ thống kiểm soát không lưu bốn thập kỷ sau.
FAA hiện đã gửi yêu cầu thông tin đến các công ty công nghệ, mời gọi đề xuất giải pháp thay thế toàn bộ hệ thống. Các đề xuất này dự kiến sẽ được trình lên Bộ Giao thông trong tuần tới.
Bộ trưởng Duffy ước tính dự án có thể hoàn thành trong vòng bốn năm, với tổng chi phí lên đến hàng chục tỷ USD. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng thời gian biểu này có phần quá lạc quan, xét đến quy mô kỹ thuật, khâu kiểm định an toàn, cũng như sự phức tạp trong việc chuyển đổi từ hệ thống cũ sang mới mà không làm gián đoạn hoạt động không lưu.
Dù Sony đã ngừng sản xuất đĩa mềm từ năm 2011, việc loại bỏ chúng vẫn là một quá trình chậm chạp ở nhiều lĩnh vực. Ngay cả ở San Francisco, hệ thống tàu điện nhẹ chỉ mới ngừng sử dụng đĩa mềm trong thời gian gần đây.
Trong khi đó, các hệ điều hành cũ như Windows 95 vẫn đang âm thầm vận hành nhiều cơ sở hạ tầng trọng yếu như tàu hỏa, máy ATM, thang máy và hệ thống chính phủ trên khắp thế giới. Nguyên nhân chủ yếu đến từ chi phí thay thế phần cứng, quy định pháp lý nghiêm ngặt, và việc viết lại phần mềm chuyên dụng vốn đã vận hành ổn định trong nhiều thập kỷ.
Việc FAA chính thức đặt dấu chấm hết cho đĩa mềm và Windows 95 không chỉ mang ý nghĩa công nghệ, mà còn là biểu tượng cho sự chấm dứt của một kỷ nguyên – và là bước đi quyết định để đưa hệ thống kiểm soát không lưu của Mỹ bước vào thế kỷ 21 một cách đúng nghĩa.
