Một bước tiến mới trong lĩnh vực robot quân sự đang diễn ra tại Trung Quốc, khi các nhà nghiên cứu vừa giới thiệu một loại drone siêu nhỏ – kích thước chỉ bằng một con muỗi, có thể đậu gọn giữa hai ngón tay. Thiết bị bay không người lái này được phát triển bởi Đại học Công nghệ Quốc phòng Trung Quốc (NUDT) tại tỉnh Hồ Nam, với mục tiêu phục vụ cho các nhiệm vụ trinh sát bí mật.
Drone tí hon này lần đầu được giới thiệu trên kênh truyền hình quốc gia CCTV 7, nơi một sinh viên tên Lương Hà Tường (Liang Hexiang) đã trình diễn thiết bị trước ống kính. Với thân hình mảnh như que tăm, đôi cánh mỏng như lá và ba chân siêu nhỏ như sợi tóc, chiếc drone mô phỏng rất sát cơ thể và cách bay của côn trùng. Thiết kế này cho phép nó len lỏi trong các môi trường phức tạp, đậu yên trên nhiều bề mặt khác nhau mà gần như không bị phát hiện.
Ưu điểm chính của loại drone này là khả năng ẩn mình cực kỳ hiệu quả, lý tưởng để do thám và thu thập thông tin trong những khu vực nhạy cảm hoặc có tranh chấp. Các nhà phát triển cho biết, thiết bị này đặc biệt phù hợp cho nhiệm vụ hỗ trợ tác chiến đặc biệt, nơi việc “vô hình” là yếu tố sống còn.
Việc tích hợp công nghệ cao vào một thiết bị nhỏ như vậy là một thách thức lớn. Mọi thành phần từ cảm biến, pin, bộ truyền tín hiệu, mạch điều khiển đều phải siêu nhỏ nhưng vẫn đảm bảo hiệu suất. Drone bay bằng cách vỗ cánh giống như côn trùng thật, giúp tăng khả năng điều khiển và giảm thiểu tiếng ồn cũng như dấu vết hình ảnh. Ba chiếc chân siêu mảnh giúp nó hạ cánh nhẹ nhàng và đậu lâu, phục vụ việc quan sát kéo dài hoặc tiết kiệm năng lượng.
Thành tựu này là kết quả của sự kết hợp giữa công nghệ vi cơ điện tử (MEMS), vật liệu tiên tiến và kỹ thuật mô phỏng sinh học (biomimetic). Việc sản xuất những thiết bị ở kích cỡ siêu nhỏ như vậy đòi hỏi độ chính xác cực cao và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều lĩnh vực khoa học. Thiết bị còn có thể điều khiển từ xa – thậm chí qua smartphone trong một số mẫu thử nghiệm – và truyền dữ liệu thời gian thực cho người điều hành.
Cuộc chạy đua phát triển drone siêu nhỏ đang diễn ra trên toàn thế giới. Ví dụ, dòng Black Hornet của Na Uy đã được nhiều quân đội sử dụng với những mẫu drone chỉ lớn bằng lòng bàn tay. Mẫu mới nhất – Black Hornet 4 – được cải tiến về thời lượng pin, khả năng chống chịu thời tiết và bảo mật dữ liệu. Tại Mỹ, nhóm nghiên cứu ở Đại học Harvard cũng phát triển RoboBee – một loại drone lấy cảm hứng từ ong, có khả năng thực hiện các động tác bay phức tạp và thậm chí chuyển đổi giữa bay và bơi.
Dù hiện nay microdrone chủ yếu được nghiên cứu cho mục đích quân sự, tiềm năng ứng dụng dân sự của chúng là rất lớn. Trong cứu hộ, chúng có thể luồn lách tìm kiếm người sống sót trong đống đổ nát. Trong bảo vệ môi trường, chúng có thể thu thập dữ liệu tại những nơi khó tiếp cận. Trong y học, công nghệ robot siêu nhỏ đang mở đường cho các công cụ chẩn đoán và điều trị xâm lấn tối thiểu.
Tuy vậy, drone siêu nhỏ vẫn gặp một số giới hạn. Do kích thước nhỏ, chúng chỉ mang được những thiết bị cực nhẹ, khiến khả năng cảm biến bị hạn chế. Pin nhỏ cũng khó đảm bảo năng lượng đủ cho thời gian bay dài hoặc truyền dữ liệu liên tục.
Dù còn nhiều thách thức, việc Trung Quốc công bố drone “cỡ muỗi” này cho thấy một bước nhảy vọt đáng kể, mở ra tương lai nơi những chiếc máy bay không người lái nhỏ như côn trùng có thể đóng vai trò quan trọng trong cả quân sự lẫn dân sự.
